БОЛЬШ ЧЫМ ГОРАД[p][/p]
Полацк. Фотаальбом. Аўтар-укладальнік Каліноўскі І.І., фота Эрнста Цецярэўскага- Мн., «Беларусь», 2004.[p][/p]
Рэспубліка Беларусь паўстала на сутыку дзьвух тэкстаў: мастацкага- «Шляхціца Завальні» Яна Баршчэўскага ды юрыдычнага- «Дэклярацыі аб Незалежнасьці».[p][/p]
Пераход пасавецкага грамадства ад засваеньня гэтай тэкставай прасторы да асвойтваньня прыроднага і соцыякультурнага ляндшафту новай незалежнай краіны адбываецца паволі. Як вынік, звыклымі геакультуралагічнымі асацыяцыямі ў нашага суайчыньніка застаюцца наступныя ланцужкі: помнік архітэктуры- Крэмль, вежа- Астанкінская, дрэва- бяроза... Беларус- пан сахі і касы.[p][/p]
Разрыў паміж Беларусьсю, вядомай нам паводле паэтычна-ўзьнёслай рыторыцы папулярызатараў гісторыі, і Беларусьсю, бачнай за фіранкай экскурсійнага аўтобуса, уражвае. Мы ўжо ўмеем расказваць, але яшчэ не даем рады выгодна паказаць сябе. Беларуская ідэя паўстае ў бляску міталёгіі і нішчымнасьці іканаграфіі. Гэта Беларусь кніжная, Беларусь кніжнікаў.[p][/p]
Заклік «Тутэйшых» ў 80-ых мінулага стагодзьдзя да стварэньня папулярнага беларускамоўнага чытва сёньня варта было б перафармуляваць: кожнай вёсцы- па ўласнаму фотаальбому. Выдавайма паштоўкі зь беларускімі краявідамі, каб ня ўмёрлі. Візуалізацыя паэтычных нацыянальных сымбаляў, ідэалу незалежнай эўрапейскай краіны- актуальная праграма дзеяньня для айчыннай індустрыі турызму ды маскультуры. Зямля пад белымі крыламі чакае кваліфікаваных у пытаньнях культуры ўласнай краіны вандроўнікаў з фотакамэрамі, балазе сучасная лічбавая тэхніка падобнае паломніцтва дужа спрашчае.[p][/p]
Полацку ў пэўнай ступені тут пашэнціла больш. Сафійскі сабор ды Барысаў камень даўно сталі айчыннымі эквівалентам Эйфэлевай вежы, прэзэнтуючы ў сьвеце беларускі стыль. Але побытавая культурная прастора гораду засталася ў засені манумэнтаў. Полацку, як сыстэме самабытных лёкусаў, яшчэ належыць у будучыні быць ня толькі асэнсаваным, але і “абжытым” уласнабеларускай навуковай ды мастацкай думкай.[p][/p]
Фотаальбом Івана Каліноўскага й Эрнста Цецярэўскага “Полацк”, што выйшаў у выдавецтве “Беларусь” у 2004 годзе накладам 3000 асобнікаў, прадстаўляе новы фармат гэтага старажытнага месца.[p][/p]
На фотаздымках паўстае горад-загадка, горад-містэрыя, які шмат бачыў, шмат ведае, але не сьпяшаецца выдаваць свае таямніцы. Горад як інтэлектуальная прыгода, картаграфія якога падначалена ня столькі законам горадабудаўніцтва, колькі інтрыгам і фантазіям гісторыі.[p][/p]
Імпануе ракурс, у якім паўстаюць гарадзкія краявіды, сьцёртыя ад шматлікага тыражаваньня на паштовых марках, значаках ды паштоўках і цяпер нібыта рэстаўраваныя фатографам. Падобны эфэкт ствараецца не ў апошнюю чаргу дзякуючы адмысловай падсьветцы на фотаздымках, крыніца якой знаходзіцца долу, нібыта сьвет ідзе з самой зямлі, полацкай зямлі, з глыбіні яе вякоў.[p][/p]
У альбоме не сустрэнеш эпатажу ці экзотыкі- маргінальнага, андэграўнднага Полацку. Гэта парадны партрэт гораду, першай сталіцы беларускай дзяржавы, і дадзены жанр вытрыманы аўтарамі кнігі прафэсійна-бездакорна. Адпаведна няма на яе старонках і стамляючай эрудыцыі. Горад паказаны ў межах, калі можна так сказаць, школьнай праграмы, яго прэзэнтуюць хрэстаматыўныя аб’екты, якія лёгка апазнаюцца сярэднім абаваталем: гэта культавыя пабудовы, помнікі вялікім землякам… Клясычны стыль места акцэнтаваны зьмешчанымі ў кнізе старымі паштоўкамі з калекцыі Вячкі Целеша.[p][/p]
Сучасныя культурныя актуаліі прадстаўлены факультатыўна- няма выяваў камня ТВЛ, дуба Ластоўскага… Магчыма, тэхналягічныя абмежаваньні выхаду кнігі не дазваляюць пасьпяваць за дынамічнымі тэмпамі зьменаў культурных краявідаў сучаснага Полацку. Цяжка закінуць аўтарам фотаальбома ідэалягічную ці канфэсійную заангажаванасьць- на старонках кнігі прысутнічаюць праваслаўныя, каталіцкія ды ўніяцкія сьвятыні, хрысьціянскія і язычніцкія артэфакты, крыжы і камяні.[p][/p]
Упрыгожваюць кнігу панарамныя здымкі. Вока сягае далёка за межы гораду, да ляснога далягляду, усьлед дзьвінскай плыні. І гэта сымбалічна- Полацк заўжды быў больш, чым толькі горад, маркуючы сваім іменем прастору ад Смаленску да Рыгі.[p][/p]
Краязнаўцы з нагоды разбурэньня ў горадзе камяніц сярэдзіны мінулага стагодзьдзя наракаюць, што выгляд Полацка амаль цалкам зьмяняецца на працягу жыцьця аднаго пакаленьня. Мяркую, аўтары фотаальбома ўсё ж патрапілі паказаць тое, што нязьменна ў прыродзе Полацку- яго веліч, узяўшы ў сьведкі непадуладнае руйнаваньню- неба, Дзьвіну, бель сьнегу на стрэхах полацкіх дамкоў.[p][/p]
***[p][/p]
Вы з правінцыі і толькі нядаўна прыехалі ў старажытную крывіцкую сталіцу. Шукаеце праводніка па месцах моцы, пунктаў таго-дзе-адбываецца? Адкладзіце кнігу ўбок. Вамі ніколі не патрапіць у Полацк такім чынам, зрэшты, як і ня ўбачыць Вільні. Чакайце, горад прыйдзе ў вашыя сны і вы самі станеце тады месцам-дзе-адбываецца- Полацк.[p][/p]
[p][/p]
Сяргей Шыдлоўскі
Похожие страницы :
| Сяргей Шыдлоўскi. МУЗЭЮМ |
| Сяргей Шыдлоўскі. ЗЬБІРАНЬНЕ ПОЛАЦКУ |
| Сяргей Шыдлоўскі. ПОЛАЦКАЯ МАРКА |
| Сяргей Шыдлоўскi. Каардынаты Полацкага |