Заслуга стварэння першай славянскай азбукі і пісьменнасці належыць братам Кірылу і Мяфодзію з Салуні (Грэцыя). Іх дзейнасць прыходзіцца на 2-ю палавіну 9 ст. Славяне па паходжанні, яны з'яўляліся візантыйскімі царкоўнымі і палітычнымі дзеячамі. Кірыла і Мяфодзій былі першымі перакладчыкамі рэлігійных кніг з грэчаскай на славянскую мову.
Як лічаць даследчыкі, спачатку была створана азбука, якую называюць "глаголіца". Яе літары мелі складанае графічнае напісанне. Затым з'явілася азбука "кірыліца", створаная на аснове грэчаскага алфавіту. Яна мела 43 літары. Многія літары абазначалі лічбы. З перанясеннем славянскага пісьма ў Балгарыю яна становіцца краінай сярэднявечнай пісьменнасці і культуры. Пасля зацвярджэння на балгарскіх землях старажытнаславянская пісьменнасць пераходзіць з Балгарыі да ўсходніх славян. На працягу доўгага часу літаратура Русі была па сутнасці працягам літаратуры старажытнабалгарскай. Балгарыя справядліва лічыцца калыскай славянскай пісьменнасці. Кірыліца ад стараславянскай пісьменнасці перайшла ў спадчыну старабеларускай, стараўкраінскай і старарускай пісьменнасці.
З грэчаскай мовы на стараславянскую перакладаліся царкоўныя кнігі. самае ранняе (з тых, што захаваліся) Тураўскае евангелле створана ў 11 ст., відаць у Тураве.
У Полацку пры Сафійскім саборы існавала бібліятэка, у якой захоўваліся рукапісныя кнігі. кнігі пісаліся на пергаменце- спецыяльна вырабленай тонкай скуры маладых жывёл. Рукапісы складалі ў сшыткі. Вокладкамі служылі дзве дошкі, а кніга мела выгляд скрынкі большых ці меншых памераў. Пераплёт каштоўных рукапісаў аздабляўся металічнымі ўпрыгажэннямі. На беларускія землі траплялі царкоўныя кнігі на стараславянскай мове, якія тут перапісваліся.
Да нас дайшлі 3 старажытныя рукапісы 12-14 ст. з сярэднявечнага Полацка. Гэтыя помнікі кніжнай культуры Беларусі эпохі сярэднявечча напісаны царкоўнаславянскай мовай на пергаменце. Больш старажытны рукапіс Полацкага евангелля створаны ў канцы 12 ст. і належаў Траецкаму манастыру ў Полацку. Евангелле перапісана двума почыркамі ўставам у два слупкі на 172 лістах і аздоблена рознакаляровымі застаўкамі і кінаварнымі ініцыяламі. Захаваліся 2 застаўкі. Адна мае арнамент старавізантыйскага тыпу.
Г.Ганецкая, С.Тарасаў, Г.Штыхаў
(Цытуецца паводле: "Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Полацка".- Мн.: 2002. с. 69-70)
Похожие страницы :
Нет похожих страниц.